Μπρόκχαουζ, Μπέρτραμ

(Bertram Brockhouse, Λέθμπριτζ 1918 -). Καναδός φυσικός. Σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολούμπια και συνέχισε για διδακτορικό τίτλο στο εργαστήριο φυσικής χαμηλών θερμοκρασιών του Πανεπιστημίου του Τορόντο. Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του, βρέθηκε το 1951 στα εργαστήρια πυρηνικής ενέργειας του ποταμού Τσοκ. Τα πρώτα πειράματα εξέταζαν την σκέδαση των νετρονίων από στοιχεία υψηλής απορροφητικότητας (σκεδαστές καδμίου, σαμάριου και γαδολινίου), με μια διαδικασία που επιβεβαίωνε την φόρμουλα Μπράιτ – Βίνερ. Η συσκευή αργότερα τροποποιήθηκε, προκειμένου να μελετηθεί η ανελαστική σκέδαση διάφορων υλικών (αλουμινίου, γραφίτη και διαμαντιού) με μεθόδους απορρόφησης. Αυτό ήταν το πρώτο ποσοτικοποιημένο πείραμα στην φασματοσκοπία αργού νετρονίου. Οι εργασίες μέτρησης της ανελαστικής σκέδασης ανεστάλησαν, εξαιτίας ενός ατυχήματος στον αντιδραστήρα υψηλής ροής NRX. Με την επανενεργοποίηση της συσκευής, το 1954, η πρόοδος των ερευνών ήταν μεγάλη εξαιτίας της χρήσης μεταλλικών μονοχρωματιστών με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από τους κρυστάλλους νατρίου – χλωρίου, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν έως τότε. Τα πειράματα δημοσιεύτηκαν άμεσα στα περιοδικά Φυσική Επιθεώρηση και Καναδικό Περιοδικό Έρευνας. Το 1956 είχε ολοκληρώσει, με τους συνεργάτες του, το κρυσταλλικό φασματοσκόπιο τριπλού άξονα, το οποίο λειτουργούσε υπό την προϋπόθεση της σταθερής εισερχόμενης ενέργειας, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη ευελιξία στο πείραμα και ακρίβεια στα αποτελέσματα. Το 1958 ανακαλύφθηκε η Μέθοδος Σταθερού Q και ταυτόχρονα μια νέα συσκευή, η NRU, αντικατέστησε την NRX, επιτρέποντας μεταβλητή εισερχόμενη ενέργεια. Το 1956 ολοκληρώθηκε και η κατασκευή της συσκευής Φίλτρου – Τεμαχιστή, η οποία χρησιμοποιούταν για μετρήσεις σε αλουμίνιο και βανάδιο. Ο ίδιος μετέτρεψε την συσκευή στο πρώτο περιστρεφόμενο περιθλασόμετρο ακτίνων Χ, με βασικό στόχο την μελέτη υγρών και πολυκρυστάλλων. Στη συνέχεια, συνέβαλε σε τρεις ακόμα αξιοσημείωτες τεχνολογικές καινοτομίες. Φίλτρα μονοκρυστάλλων (κουάρτζ), κατά προτίμηση σε χαμηλές θερμοκρασίες, υποβοήθησαν την βελτίωση της αναλογίας αργών προς ταχέων νετρονίων στην κύρια δέσμη και κατ’ επέκταση στο σήμα διαρροής. Η μέθοδος του ανιχνευτή βηρυλλίου αναπτύχθηκε με την τροποποίηση του φασματοσκοπίου τριπλού άξονα, για να δέχεται πολυκρυσταλλικά φίλτρα βηρυλλίου στην δέσμη σκέδασης, ούτως ώστε, με εισερχόμενα νετρόνια μεταβλητής ενέργειας να λαμβάνει ενεργειακές κατανομές με διαφορετικό και πλεονεκτικότερο τρόπο, μια μεταβολή που προήλθε από την μέθοδο Φίλτρου – Τεμαχιστή. Το 1962 ο Μπρόκχαουζ αποδέχθηκε θέση καθηγητή φυσικής στο Πανεπιστήμιο Μακ Μάστερ του Οντάριο, συνεχίζοντας παράλληλα την συνεργασία του με το εργαστήριο Τσοκ. Το 1994 μοιράστηκε το Νόμπελ φυσικής με τον αμερικανό Κλίφορντ Σαλ, για την εξέχουσα συνεισφορά τους στην ανάπτυξη των τεχνικών σκέδασης νετρονίων, για την μελέτη της συμπυκνωμένης ύλης. Τιμήθηκε, επίσης, από επιστημονικές ενώσεις του Καναδά και των Η.Π.Α, καθώς και από αρκετά πανεπιστήμια.